Categorieën
Englishness Studie

Courtly love: De Middeleeuwse zwijmelroman

Een hoop mensen zijn nieuwsgierig naar wat ik nu allemaal leer bij mijn studie. Dit blok volg ik Chaucer & Chaucerians, over – drie keer raden – de werken van Geoffrey Chaucer. Uit de Middeleeuwen. Liefde ging er daar heel anders aan toe. Maak kennis met courtly love: de zwijmelroman uit die tijd.

Courtly love

Wij zouden het overspel noemen, maar tijdens de Middeleeuwen was het een veelvoorkomend iets. Ridders maakten vrouwen het hof. Getrouwde vrouwen. Het komt erop neer dat ze haar complimenteren (wij zouden achterdochtig worden van dat geslijm) en dat de ridder vervolgens een flink potje jankt door de pijn van het niet bij haar kunnen zijn (als ik hen was zou ik proberen om indruk op haar te maken). Vrouwen huppelen vooral rond en… Ja, dat is wat ze doen. Mannen sturen hen vaak cadeaus om indruk te maken (denk aan zelfgebakken cakes en broches) en uiteindelijk komt er een stiekeme ontmoeting. Ze is immers getrouwd. Dan is er nog wat meer gejank van de man want oh, ze is zó geschikt.

Tekening van The Knight in het Ellesmere Manuscript

Kennismaken

In The Knight’s Tale (uit Chaucer’s welbekende The Canterbury Tales) maken we als eerst kennis met Theseus. Och, wat een veroveraar, met al zijn wijsheid en ridderlijkheid. Zo nobel en trots. Dat mag ook wel, want hij keert net terug van een succesvolle reis. Vergis je niet, hij heeft een vrouw gewonnen, Hippolyta. Gezien hippopotamus mijn favoriete Engelse woord is zou je denken dat ik deze naam fantastisch vind, maar het doet me helaas denken aan een Pokémon. Theseus kreeg er gratis een schoonzus bij genaamd Emily. Onderweg komt hij een groep wanhopige vrouwen tegen die hem smeken om hulp. Als ridder zijnde kan hij natuurlijk niet anders dan het gevecht aangaan (uitpraten was toen nog geen optie) met Creon, koning van Thebes. Niet alleen verslaat hij Creon, maar krijgt hij ook nog eens twee nobele gijzelingen erbij: neefjes Palamon en Arcite. Wat een buit!

Liefde op het eerste gezicht

Palamon en Arcite worden gelijk gedumpt in de gevangenis. Palamon staart wat uit het raam en ineens ziet hij haar terwijl ze zingend door de tuin huppelt: Emily. Het is liefde op het eerste gezicht. Dat blijk wel als hij “A!” roept, waardoor ook Arcite eens een kijkje neemt. Wij weten best dat je niet verliefd moet worden op het meisje van je maat, maar hij heeft dat blijkbaar gemist en wordt net zo verliefd.

Dan begint het

“De geschiktheid van de dame die ik daar zie
Lopend in de tuin, heen en weer
Is de oorzaak van al mijn tranen en pijn
Ik weet niet eens of ze een vrouw is of een godin.”

Och, de pijn, de onverdraagzaamheid, de tranen! Een echte courtly lover moet creperen van pijn en verdriet, de vrouw eren (als je ergens “wommanliche wif” ziet staan, weet je dat de man gebakken zit). En dus janken zowel Palamon als Arcite erop los. Het doet zo’n pijn, dat eten geen optie is en dát doet nog meer pijn en ja hoor: nog meer janken. Dat duurt heel wat pagina’s en als je denkt dat het voorbij is, beginnen ze na drie jankloze regels weer opnieuw. Actie ondernomen? Ben je gek. Janken it is.

Wegkwijnen

Doordat ridders vriendschap hoog in het vaandel hebben staan, kunnen ze allebei niets anders doen dan wachten. Sowieso, ze zitten toch achter de tralies dus al zou Emily iets willen met een van hen, dan nog zou het doelloos zijn. Ondertussen komt er een bekende van Arcite en Theseus op bezoek, die besluit dat Arcite vrijgelaten mag worden. Arcite is gelijk in de stress omdat hij Emily niet meer kan zien (ja hallo, dan moet ‘ie ook maar niet terug gaan naar Thebes) en dat Palamon zo meer kans maakt. Palamon heeft echter grote angst dat Arcite een leger wil samenstellen tijdens zijn verblijf in Thebes. Logisch. Dat zou ook onze eerste gedachte zijn.

The Knight’s Tale in het Ellesmere Manuscript

Nieuw plan

Palamon zat ernaast – geen leger voor Arcite – en Arcite keert terug. Vermomd, zodat hij stiekem Theseus kan dienen en zo bij Emily kan zijn (wat nou, eerlijke ridder?). Dat lijkt een paar jaar goed te gaan (sowieso duurt iedere fase een paar jaar en denk maar niet dat ze na die jaren klaar zijn met janken). Tot hij, nietsvermoedend, gaat wandelen. In de tussentijd is Palamon ein-de-lijk ontsnapt (het is duidelijk dat Sirius Black geen voorbeeld heeft genomen aan Palamon) en komen ze elkaar tegen. Na wat onschuldig gebitch besluiten ze dat het tijd is voor een echt gevecht.

Roet in het eten

Eerst is er natuurlijk weer wat gejank. De pijn van het niet bij hun liefde (waar ze nog nooit mee hebben gesproken, maar dat terzijde) kunnen zijn. De pijn! Dan is het tijd voor fysieke pijn, maar Theseus (de echte ridder, eigenlijk) gooit roet in het eten. Er is natuurlijk geen andere optie dan zowel Palamon als Arcite doden. Gelukkig heeft hij Hippolyta en Emily bij zich. Wat hun motivaties zijn weet ik niet, maar wij zouden zeggen dat ze niet zo van bloed houden. Hoe dan ook, ze redden met flink wat moeilijke formaliteit het leven van de neefjes.

Oplossing

Er is maar één oplossing: beiden moeten een leger van honderd man samenstellen in slechts een jaar tijd. In de tussentijd maakt Theseus zich nuttig met het decoreren van tempels: eentje voor Venus (godin van de liefde), Mars (god van de oorlog) en Diana (godin van de jacht). Net zoiets als Nederland alles oranje maakt met het EK. Na dit alles ben je weer heel wat pagina’s verder, ja. Palamon jankt er nog wat op los – de pijn! Na een jaar komen ze weer terug in Athene met hun legers. Palamon smeekt Venus om Emily liefde, Arcite ziet wel wat in de overwinning en spreekt tot Mars en Emily (die niet eens deelneemt aan het grote gevecht, maar ach) vraagt Diana om haar maagdelijkheid te behouden (blijkbaar wil ze met geen van beide trouwen – wat wil je met van die jankers).

The Knight’s Tale – Eerste gedrukte versie door William Caxton

Bloed en de overwinning

Ze vechten erop los en Arcite – verrassing – wint. Trots paradeert hij rond op zijn paardje. Plotseling is er een aardbeving en Arcite valt van zijn paard. Hallo hersenschudding en dag Arcite, want hij gaat dood (tragisch, niet waar?). Theseus bedenkt dat het goed is om Athene bondgenoot te maken van Thebes en er is natuurlijk geen betere manier om dat te regelen dan met het huwelijk van Palamon (uit Thebes) en Emily (uit Athene). Het verhaal eindigt met de bruiloft.

Courtly love?

Kijk, Emily is niet getrouwd en cadeautjes zijn er ook niet echt, maar wat wil je met twee egoïstische mannen die negen van de tien regels aan het janken en zeveren zijn om hun eigen pijn? Actie, mannen! Toch heeft The Knight’s Tale veel weg van courtly love. Binnenkort meer, met een ècht courtly love-verhaal! Zonder ridders.

4 reacties op “Courtly love: De Middeleeuwse zwijmelroman”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *