Het dunste boek van het pakketje is niet altijd het lichtste, zowel qua gewicht als emotionele lading. Op dit prachtige, glanzende papier heeft Art Spiegelman net zo prachtig een verhaal gedrukt dat alles behalve glansrijk is. Het is hartverscheurend, verdrietig, iets dat je niet loslaat, zelfs niet als je deze graphic novel uit hebt. Of misschien juist: vooral dan niet.
Het verhaal
Dit is zo’n verhaal waar je niet zo goed weet waar je moet beginnen. Het is een verhaal dat we allemaal wel en niet kennen. Wel, omdat het één van de meest verschrikkelijke periodes in de geschiedenis is, één die ook grote impact op Nederland heeft gehad. Niet, omdat we ons er geen voorstelling van kunnen maken. De hoofdpersoon van Maus, Art Spiegelman, probeert dit toch te doen door het verhaal van zijn vader vast te leggen in stripboekvorm. Het boek is opgedeeld in twee delen: Maus I: A Survivor’s Tale en Maus II. Door te spelen met vele flashbacks vertelt Maus (waarbij ik beide delen bedoel) het verhaal van een Holocaust-overlever, Spiegelmans vader: van het begin tot het einde tot de jaren erna, maar het verhaal laat ook de impact op de volgende generatie doorschemeren.
Geen recensie, maar een leeservaring
Dit is geen leuk boek – op geen enkele manier – maar het is een boek dat je gelezen moet hebben, als je het mij vraagt. Daarom dit keer geen leuk/niet leuk recensie, maar een leeservaring.
Ik vloog door de eerste paar pagina’s heen alsof ik een Donald Duck las, maar toen ik bij de eerste grote gebeurtenis aankwam, had het boek ineens een vervreemdend effect. Zo’n serieus verhaal verteld door middel van stripfiguren voelde heel verkeerd; te informeel. Tegelijkertijd past dat gevoel van vervreemding heel goed bij hoe ik me ten opzichte van die periode voel. En als je niet alleen de tekst leest, maar echt goed naar de illustraties kijkt, dan zie je dat het niet “gewoon” een strip is. Ieder detail lijkt goed doordacht: Joden zijn afgebeeld als muizen, Duitsers als katten, Polen als varkens en Amerikanen als honden, en ik denk dat ik niemand hoef te vertellen dat die keuzes logisch zijn. De katten die jagen op de muizen, de honden die de muizen redden van de katten en ook de keuze om Polen als varkens af te beelden komt niet uit de lucht gevallen: zij werden soms varkens genoemd door de Nazi’s (Considering Maus, 21). Dit is slechts één van de vele voorbeelden waaruit de kracht van een graphic novel binnen dit genre blijkt.
Lezen en zien
Spiegelman heeft namelijk tekst tot zijn beschikking om dit zwaar beladen verhaal te vertellen, maar vergeet en onderschat zijn tekeningen niet; neem rustig de tijd om ze te bekijken, om ze te “lezen.” In het begin voelt het wat ongemakkelijk en niet op zijn plaats, deze stijl, maar uiteindelijk maakt het de leeservaring en het verhaal zelf veel intenser. Spiegelman kan emoties niet alleen beschrijven, maar laten zien. Dingen die we normaal zouden missen omdat je daarvoor tussen de regels moet lezen – iets dat, in mijn ervaring, moeilijk is als je je er eigenlijk niet eens iets bij voor kunt stellen – zien we ze nu, soms subtiel verstopt, maar toch kun je ze niet missen. Eigenlijk net zoals dit stuk geschiedenis overal een beetje tussen de regels door komt kijken in het echte leven, en we ons daar heel bewust van zijn.
Dit boek is een juweeltje om te zien dankzij de fantastische illustraties, maar ook door het stevige, gladde papier. The Complete Maus is een boek dat iets met je doet, iets dat moeilijk te beschrijven is. Het duurde niet lang voordat ik deze graphic novel aan mijn favorieten toevoegde. Vanaf moment één hield ik van de hoofdpersonen, en ik ben diep onder de indruk van het verhaal en hoe dit verteld is. The Complete Maus is een aanrader: zelden heb ik zoiets bijzonders en aangrijpends gelezen.
Lekker Bijzonder lezen
Art Spiegelman – The Complete Maus
ISBN: 9780141014081
Uitgeverij: Penguin Books
Prijs: €16,49
Waardering:
4 reacties op “Art Spiegelman – The Complete Maus”
Ja, heel indrukwekkend is hij inderdaad.
Een ander graphic novel die ook heel indrukwekkend is (vond ik) is persepolis van Marjane Satrapi – weet niet of je die ooit gelezen hebt, maar dat is ook echt een aanrader! Persepolis is ook verfilmd, maar ik vond zelf de graphic novel vorm (die las ik eerst) ook heel mooi.
Als ik één woord zou moeten kiezen voor deze graphic novel, dan is het inderdaad vervreemding. Het voelt bijna bizar dat zo’n zwaar beladen verhaal in de vorm van een strip verteld wordt.
Persepolis wil ik ook graag noemen als aanrader. Bijzonder indrukwekkend ook, en heel overweldigend. Het is geen Holocaust/WWII graphic novel, Persepolis gaat (in een notendop) over een Iraans meisje wat de Islamitische revolutie in Iran meemaakt.
Maus is zo geweldig goed! Een andere aanrader is de graphic novel ‘V For Vendetta’ van Alan Moore & David Lloyd.