Het Nationale Ballet: Cool Britannia

Voor iemand met een liefde voor alles dat Brits is en voor ballet, klinkt een productie met de naam Cool Britannia natuurlijk als een droom, en dat was het ook. Afgelopen woensdag ging het drieluik van drie Britse topchoreografen in première bij Het Nationale Ballet en een dag later zat ik in de zaal om dit spektakel te bewonderen.

Iets meer dan een jaar geleden had ik mij dit enthousiasme voor een niet-narratief ballet niet kunnen voorstellen. Gelukkig zag ik, vlak voor het aankondigen van het 2014-2015 seizoen, Dutch Doubles, waar een wereld voor mij openging. Niet alleen vond ik het fantastisch mooi, ik blijk zelfs een voorkeur te hebben voor niet-narratieve balletten. Ik heb dan ook maanden uitgekeken naar Cool Britannia.

Empire Noir

Als het doek opgaat, zien we een aantal dansers in zwarte pakjes en ballerina’s op spitzen bewegen door een donker decor, geheel passend bij de titel van het stuk: Empire Noir. Vervolgens worden we meegenomen in een spannend spel tussen synchronie en asynchronie, waarbij veel gebruik gemaakt wordt van kanon en van dansers die op bepaalde momenten aflopen en later weer opkomen waardoor we zo telkens gaan van een deel naar een geheel. Zo komt het stuk als totaal telkens weer samen. Niet alleen dit, maar ook de dansstijl maakt Empire Noir bijzonder dynamisch: beeldschone klassieke elementen worden modern hergebruikt en laten zo dans in haar meest pure en prachtige vorm zien.

Ik kan geen genoeg krijgen van de schoonheid van dit wervelende stuk, speciaal gechoreografeerd voor Cool Britannia door David Dawson, die eerder al werken maakte voor Het Nationale Ballet en sinds begin 2015 associate artist is bij het gezelschap. Ook speciaal voor dit stuk: de muziek, gecomponeerd door Greg Haines. Ik zit zo in de dans en muziek, dat ik zelfs even vergeet dat ik in het theater ben met een live orkest. De muziek is namelijk als een soundtrack, groots en meeslepend. Na 22 minuten heb ik nog geen genoeg; in tegendeel, ik wil meer, meer, meer. Fantastisch.

Concerto Concordia

Het volgende stuk is Concerto Concordia, door Christopher Wheeldon. Hij is ook de man die een nieuwe versie van Cinderella maakte in 2012 en hiermee de Prix Benois de la Danse in de wacht sleepte, de Oscar van de dans. Ik was betoverd door Cinderella en keek dan ook erg uit naar zijn stuk. Het contrast met Empire Noir is groot. Om te beginnen staan er plots twee grote vleugels in de orkestbak en hoewel daar later ook filmische muziek uit komt, is deze totaal anders van toon: licht, helder en fleurig, wat haast iets Disney- of musicalachtigs heeft, met af en toe een dosis drama. Dit is ook hoe je de dans kunt beschrijven; veel lichter en zachter dan Empire Noir. Concerto Concordia is veel klassieker en heeft minder moderne variaties dan de andere stukken.

Ondanks dat dit geen narratief ballet is, voelt het wel zo. Zo is er een heel delicaat stuk pianospel en dans, wat de suggestie wekt van een muziekdoosje – zo eentje met een ronddraaiende ballerina. Vanaf dat moment is het alsof ik naar een kinderdroom zit te kijken, een droom die toewerkt naar de dag. Dit beeld wordt alleen maar versterkt door het scherm achter de dansers dat steeds een beetje verder opengaat. Concerto Concordia speelt met mijn fantasie – zo zie ik dansers in krakelingen naar de zijkant rollen, als blaadjes die weggeblazen worden door de wind – en dat vind ik wat dit stuk zo leuk maakt. Als ik thuis het achter-de-schermen filmpje bekijk, beschrijft Wheeldon zelf het precies zoals ik het ervaren heb (“an abstract playground”) en dat is natuurlijk altijd een leuk detail.

Chroma

Naar het stuk van Wayne McGregor keek ik misschien nog wel het meest uit, want Chroma is een creatie op een orkestrale bewerking van The White Stripes. Chroma heeft mede hierdoor gelijk een heel ander karakter dan de andere twee stukken, maar is eigenlijk op alle vlakken anders. De choreografie heeft veel strakkere lijnen met ondeugende curven (goed voor een flinke dosis charisma), een felle intentie en frisse variaties. Waar Empire Noir klassiek ballet in een modern jasje giet, is Chroma een magnifieke mix van de klassieke en moderne stijl.

Daarnaast onderscheidt dit stuk zich van de rest door het gebruik van en de interactie met het decor. Het decor is groot en minimalistisch, met een rechthoekige uitsnede waarin soms dansers een tijd lang stil staan als een silhouette. Eén van de meest indrukwekkende hoogtepunten is als een ballerina – in dit geval Michaela DePrince – de verwachting doorbreekt door plots uit de uitsnede te stappen en te dansen op een heerlijke vertaling van “Hardest Button to Button.” Er komt een danser bij, resulterend in een doortastend duet. Gedurende het stuk lopen dansers soms even weg en stoppen, om op een later moment zelf dan wel door een andere danser weer te starten. Het is een soort start-stop samenspel, het constant in beweging brengen van nieuwe dingen. Dit contrast en het minimalistische decor benadrukken de duizelingwekkende dans, het bruisende bewegen en de enorme energie des te meer.

Genieten

Cool Britannia was oprecht gigantisch genieten. Het programma boeit door de sterke eigen identiteit van ieder stuk, maar tegelijkertijd ook doordat het een mooi geheel vormt, niet alleen doordat de stukken door briljante Britse choreografen gemaakt zijn, maar vooral door het spelen met contrasten en tegenstellingen dat centraal lijkt te staan. Na afloop van ieder stuk dacht ik, “Het plaatje klopte,” en ook na afloop van het gehele programma is het totaalplaatje compleet. Ga dit dus snel zien voordat het voorbij is!

Cool Britannia is nog te bewonderen op 21, 24, 26 en 27 juni 2015 bij Nationale Opera & Ballet.

Fotografie: Angela Sterling