12 Years a Slave

Het is muisstil in de bioscoopzaal. Het enige dat de stilte doorbreekt zijn de indringende geluiden – zweepslagen – van de film en het snikken in het publiek. Als 12 Years a Slave afgelopen is, blijft het stil. Mensen zitten en kijken, net als wij, overweldigd naar het scherm. De ochtend erna staan de beelden nog steeds op mijn netvlies, want deze film heeft een diepe indruk achtergelaten.

Het verhaal

Solomon Northup (Chiwetel Ejiofor) is een vrij man – de zoon van een bevrijde slaaf – met een vrouw en gezin in het 1841 van New York, waar hij zijn brood verdient als violinist. Op een dag krijgt hij het uitzonderlijke aanbod van twee mannen om met zijn talent voor viool bij een circus op te treden. Het laatste dat hij verwacht – zeker nadat dit aanbod uitgebreid gevierd werd met eten en wijn – is dat hij de volgende ochtend wakker wordt met kettingen om zijn handen en voeten. Dit is het begin van het uitzonderlijke verhaal van Solomon Northup, de vrije man die ontvoerd en als slaaf verkocht werd, en vervolgens twaalf jaar in de slavernij heeft geleefd, gebaseerd op Northups autobiografische boek Twelve Years a Slave (1853).

Adembenemend

Vanaf moment één heb ik mijn adem ingehouden bij deze film. Dit komt niet alleen door de ongelofelijkheid van het verhaal opzich, maar ook door de manier waarop het verteld wordt. Er zitten slimme flashforwards en flashbacks in, die het verhaal interessanter en nog intenser maken, maar wat vooral opvalt is de brute eerlijkheid – een eerlijkheid die mij verraste. Na het lezen van verschillende slave narratives tijdens mijn bachelor en het zien van verscheidene films, was ik absoluut niet voorbereid op 12 Years a Slave, want je ziet in deze film alles. Ze hadden ervoor kunnen kiezen om bijvoorbeeld de zweepslagen en hun gevolgen niet zo explicit te tonen, maar het juist laten zien is één van de dingen die deze film zo ingrijpend maakt. Het is schokkend, verdrietig, onvoorstelbaar. Wat ik las in de verhalen, zag ik nu op het scherm, wat alleen maar weer bewees dat de slavernij iets is dat onze verbeelding te boven gaat. Ik werd er een beetje door overvallen, maar eigenlijk voelde dat alleen maar gepast.

Confronterend

Een ander aspect dat deze film zo eerlijk en indringend maakt, is de keuze voor stille camerabeelden in bepaalde scènes, waarbij we lang één beeld zagen, om vervolgens – wederom lang – vanuit een andere hoek ditzelfde beeld te zien. Deze beelden waren zo mogelijk nog confronterender, maar geen moment heb ik mijn blik van het beeld weg weten te rukken. Dit komt ook door de buitengewone castkeuze, met Chiwetel Ejifor (Solomon), Benedict Cumbermatch (Ford), Michael Fassbender (Edwin Epps), Sarah Paulson (Mistress Epps), Lupita Nyong’o (Patsey) en Brad Pitt (Bass). Vooral Ejifor en Nyong’o zijn ijzersterk en hun emoties zijn niet alleen ontroerend, maar gaan door merg en been.

Aangrijpend

De vertelwijze, de lange beelden en de cast zorgen ervoor dat deze film mij in zijn greep had van begin tot eind (de volle twee uur). Er zitten nauwelijks adempauzes bij en lachen doen we slechts één keer – ik verklap natuurlijk niet waarom. De film is emotioneel zwaar beladen door zijn – van wat ik weet door mijn studie en de slave narratives, tenminste – realistische weerspiegeling van slechts één van vele slavenlevens. Het deed mij huilen, huiveren en zet me aan het denken. 12 Years a Slave is de mooiste, meest aangrijpende en voor mij beste film die ik ooit gezien heb, en zal mij dan ook bijblijven.

Zien?

Absoluut een must-see, maar wees ervan bewust dat dit een ontzettend verdrietig verhaal is met gebeurtenissen en beelden die onze verbeelding te buiten gaan, en dat de film best schokkend kan zijn.

Waardering: